توضیحات
بوتیل گلیکول (گلایکول) یا 2-بوتوکسی اتانول یک ترکیب از خانواده اترهای گلیکول است و در دسته بندی حلال های آلی قرار دارد. بوتیل گلایکول ماده ابتدایی اکثر سنتزهای شیمیایی می باشد. شکل زیر فرمول ساختاری این ترکیب را نشان می دهد:
این ترکیب در حالت معمولی مایعی بی رنگ با رایحه ای ملایم (رایحه ای شبیه اتر) می باشد. از آنجاییکه این ترکیب در دمای اتاق در آب و اکثر حلال های قطبی و غیر قطبی حل می شود کاربرد بسیار گسترده ای در صنایع مهم دارد که در ادامه به برخی از آنها اشاره خواهیم داشت. در جدول زیر خواص بوتیل گلیکول ذکر شده است.
| فرمول شیمیایی | C6H14O2 |
| نام آیوپاک | 2-بوتوکسی اتانول |
| جرم مولی | 118.18 g/mol |
| نقطه انجماد | 70.4°C- |
| نقطه جوش | 168-172°C |
| دانسیته | kg/cm³ 0.9 |
کاربردهای بوتیل گلایکول
صنایع آرایشی و بهداشتی: بوتیل گلیکول یکی از پرکاربرد ترین مواد اولیه در تولید محصولات مراقبت از پوست می باشد و در طیف وسیعی از محصولات از جمله پاک کننده ها، سرم ها، مرطوب کننده و….. استفاده می شود. بوتیل گلایکول باعث پایداری و یکنواختی محصولات پوستی می شود هم چنین از آنجایی که این ترکیب در مقایسه با ترکیبات با کاربرد مشابه وزن مولکولی کمتری دارد باعث افزایش نفوذ محصولات به پوست و بهبود اثربخشی آنها می شود. علاوه بر موارد ذکر شده گروه های الکلی این ترکیب می توانند رطوبت را از هوای اطراف جذب نموده و پوست را آبرسانی کنند.
صنایع پوششی
- این ترکیب به عنوان یک کمک حلال در سیستم های پوشش سطحی از جمله: سیستم های پوشش آبی (رنگ های پایه آب) ،لاک خشک سریع، لاک اسپری، رنگ های لاتکس، لعاب، رقیق کننده، سیستم های پوشش آبی (رنگ های پایه آب)، لاک و رزین (نیتروسلولز) به کار می رود. بوتیل گلایکول یک حلال با فراریت کم می باشد بنابراین در پوشش های سطحی زمان خشک شدن و سیالیت را بالا برده و باعث نرمی روکش می شود.
دیگر کاربردهای بوتیل گلیکول عبارتند از
- بدلیل دارا بودن خاصیت سورفکتانت بوتیل گلیکول در اکثر شوینده های خانگی و صنعتی کاربرد دارد
- حلال در تولید جوهر چاپ، تهیه محلول های پاک کننده جوهر، لاک و رنگ، تولید لاک و محصولات جلای ناخن، تولید رنگ نساجی، محلول های پاک کننده گریس و چربی در صنایع
- به عنوان ماده اولیه در حفاری و برش نفت، جزیی از سیالات هیدرولیکی و روغن های برش، نرم کننده و تثبیت کننده روغن هیدرولیکی در صنایع نفت
- تولید کف آتش نشانی
- بوتیل گلیکول را به عنوان کمک منعقد کننده نیز به کار می برند. بوتیل گلایکول به طور قابل توجه حرارت تشکیل فیلم (MFFT) را پایین می آورد و در بسیاری از سیستمهای خشک کننده رنگ جریان را افزایش می دهد.
نکات ایمنی و شرایط نگه داری بوتیل گلیکول
تمام افرادی که با این ترکیب شیمیایی سر و کار دارند حین کار باید از لباس کار، دستکش و وسایل محاطظت کننده چشم و صورت استفاده کنند. ازآنجایی که بخارات بوتیل گلیکول سبب تحریک مخاط تنفسی می شود لذا توصیه می گردد افرادی که در انبارهای نگه داری این ماده کار می کنند از ماسک استغاده کنند. از هر گونه خوردن، آشامیدن و سیگار کشیدن در حین کار با بوتیل گلایکول خودداری شود، ضمنا انبارهای نگهداری این ماده باید مجهز به سیستم های آتشنشانی و اطفا حریق باشد.
بشکه های حاوی بوتیل گلایکول باید در انبارهای خشک، خنک (دمای کمتر از 40 درجه سانتیگراد) و دور از سایر ازمواد شیمیایی مانند اسیدها نگه داری شوند. . در صورت ورود رطوبت به محفظه اصلی نگه داری ماده، رطوبت هوا با بوتیل گلایکول واکنش داده و پروکسیدها را تولید می کند بنابراین برداشتن محصول از داخل محفظه باید با سرعت و دقت انجام شود.
منابع:
